บทละครเรื่อง อิเหนา

พระราชนิพนธ์ ใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

สำนักพิมพ์ เพชรกะรัต

พิมพ์ครั้งที่ 18

ปีที่พิมพ์ พ.ศ.2553

ชนิดปกแข็ง กระดาษปอนด์

จำนวน 1,013 หน้า

ขนาด 150x215 มม.

สภาพหนังสือ หุ้มปกมีรอยขีดข่วน ถลอก เล็กน้อยตามภาพ ใบรองปกสะอาด สันหนังสือเป็นจุดเหลืองเล็กน้อย กระดาษสะอาดเรียบร้อย ตัวเล่มแข็งแรง สภาพดี-ดีมาก

เนื้อหาโดยสังเขป

บทละครเรื่องอิเหนานี้ พระบาทสมเด็จพระพุธเลิศหล้านภาลัยทรงพระราชนิพนธ์ขึ้น โดยใช้บทละครเรื่องอิเหนาครั้งกรุงเก่าและบทพระราชนิพนธ์ ใน พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเป็นบทเทียบ ด้วยมีพระราชประสงค์จะให้เป็นต้นฉบับเพื่อใช้เล่นละครหลวงสืบต่อไป ในการพระราชนิพนธ์นั้น ตอนใดที่จะไม่ทรงพระราชนิพนธ์เองก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กวีในราชสำนักรับไปแต่ง แล้วนำมาอ่านถวายหน้าพระที่นั่งเพื่อให้ที่ประชุมกวีติชมแก้ไขจนพอพระราชหฤทัย และเมื่อทรงพระราชนิพนธ์ตอนใดเสร็จก็โปรดเกล้าฯ พระราชทานให้เจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษ์มนตรี บรมครูทางนาฏศิลป์นำไปลองซ้อมคิดประดิษฐ์ท่ารำให้เข้ากับบทพระราชนิพนธ์ กล่าวกันว่าบทใดรำขัดข้องบางทีก็ถึงกับกราบบังคมทูลขอให้ทรงแก้ไขบทพระราชนิพนธ์เข้าหาวิธีรำ จนกระบวนรำรับกับกระบวนกลอนอย่างงดงามสมบูรณ์ ด้วยเหตุที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องอิเหนาอย่างประณีตพิถีพิถัน บทพระราชนิพนธ์เรื่องนี้จึงได้รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสรเมื่อ พ.ศ. 2459 ว่าเป็นยอดของกลอนบทละครรำ เพราะเป็นหนังสือที่แต่งดีพร้อมทั้งเนื้อความ สำนวนโวหาร และกระบวนที่จะเล่นละคร

บทพระราชนิพนธ์เรื่องอิเหนานี้ พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระราชเทวี (ภายหลังเฉลิมพระยศเป็นสมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี) โปรดให้พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานฉลองพระชันษาครบ 60 ปี เมื่อ พ.ศ. 2464 นับเป็นการพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรก ต่อมาในการพิมพ์ครั้งที่หก กรมศิลปากรได้ปรับปรุงต้นฉบับและพิมพ์เผยแพร่เมื่อ พ.ศ. 2508 ส่วนการพิมพ์ครั้งปัจจุบันนับเป็นครั้งที่สิบแปด กรมศิลปากรได้มอบให้บริษัท ไผ่ มีเดีย เซ็นเตอร์ จำกัด ดำเนินการจัดพิมพ์ตามต้นฉบับครั้งที่หก พร้อมทั้งอนุญาตให้นำ "คำอธิบายว่าด้วยบทละครอิเหนาฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ" พระนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มาพิมพ์ไว้ต่อจากคำนำนี้