อิเหนา ฉบับร้อยกรอง

พระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

สำนักพิมพ์ ศิลปาบรรณาคาร

พิมพ์ครั้งที่ 15

ปีที่พิมพ์ พ.ศ.2546

ชนิดปกแข็ง สันโค้ง กระดาษปอนด์

จำนวน 1,013 หน้า

ขนาด 155x215 มม.

สภาพหนังสือ ปกมีรอยขีดข่วน ถลอก เล็กน้อยตามภาพ ใบรองปกสะอาด สันหนังสือเป็นจุดเหลืองประปราย กระดาษสะอาดเรียบร้อย ตัวเล่มแข็งแรง สภาพดีมาก

เนื้อหาโดยสังเขป

อิเหนา มีต้นกำเนิดในประเทศชวาเป็นนิทานที่มุ่งเน้นสรรเสริญพระเกียรติยศของพระมหากษัตริย์อันเป็นที่รักใคร่ นิทานปันหยีได้แพร่ขยายเข้ามาในประเทศไทยในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย จากตำนานที่เล่าสืบต่อกันมาว่า ข้าหลวงของสองพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ เป็นหญิงจากเมืองปัตตานี เชื้อสายมลายู ได้เล่านิทานปันหยีถวายเมื่อสองพระองค์ได้ฟังแล้ว ทรงเห็นว่าเป็นเรื่องสนุก จึงนำมานิพนธ์เป็นบทละครสองเรื่อง เจ้าฟ้ากุณฑล พระราชธิดาองค์ใหญ่ นิพนธ์เรื่อง ดาหลัง หรืออิเหนาใหญ่ ส่วนเจ้าฟ้ามงกุฎ พระราชธิดาองค์เล็ก นิพนธ์เรื่อง อิเหนา หรือ อิเหนาเล็ก ขึ้น ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬโลก รัชกาลที่ 1 ได้ฟื้นฟูและชำระปรับปรุงในสมัยของพระองค์ จากต้นฉบับนี้ได้เป็นต้นแบบให้ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นอีกสำนวนหนึ่งเป็นบทละคร ซึ่งมีความงดงามเป็นเลิศทางกวีนิพนธ์ เป็นวรรณคดีขึ้นเอกเรื่องหนึ่งของไทย จนวรรณคดีสโมสรที่ตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 (พ.ศ. 2459) ได้ยกย่องให้เป็นยอดของกลอนบทละครรำ

เรื่องอิเหนานอกเหนือจากนี้มีอยู่หลายสำนวน เช่น อิเหนาคำฉันท์ ของเจ้าพระยาพระคลัง (หน), บทสักวาเรื่องอิเหนา แต่งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3, คำเจรจาละครเรื่องอิเหนาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อิเหนาคำฉันท์ พระราชนิพนธ์ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ, บทละครพูดเรื่องอิเหนา พระนิพนธ์พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงพิชิตปรีชากร, บทละครดึกดำบรรพ์เรื่องอิเหนา สมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ทรงนิพนธ์, นิราศอิเหนาของสุนทรภู่ และ อิเหนาฉบับแปลจาก หิกะยัต ปันหยี สะมิหรัง เป็นต้น