อิเหนา

ผู้เขียน หิกะยัต ปันหยี สะมิหรัง (Hikayat Panji Semirang)

ผู้แปล สมเด็จฯ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต

สำนักพิมพ์ โฆษิต

พิมพ์ครั้งที่ 4

ปีที่พิมพ์ พ.ศ.2552

ชนิดปกอ่อน กระดาษปอนด์

จำนวน 144 หน้า

ขนาด 145x210มม.

สภาพหนังสือ ปกเป็นรอยขีดข่วน ถลอกตามมุมและขอบปกเล็กน้อยตามภาพ ใบรองปกเป็นจุดเหลืองประปราย สันหนังสือมอมแมมเล็กน้อยและเป็นจุดเหลืองประปรายกระดาษสะอาดเรียบร้อย ตัวเล่มสภาพดี

เนื้อหาโดยสังเขป

นิทานปันหยี หรือที่รู้จักกันดีในชื่อ อิเหนา มีต้นกำเนิดในประเทศชวาเป็นนิทานที่มุ่งเน้นสรรเสริญพระเกียรติยศของพระมหากษัตริย์อันเป็นที่รักใคร่ นิทานปันหยีได้แพร่ขยายเข้ามาในประเทศไทยในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย จากตำนานที่เล่าสืบต่อกันมาว่า ข้าหลวงของสองพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ เป็นหญิงจากเมืองปัตตานี เชื้อสายมลายู ได้เล่านิทานปันหยีถวายเมื่อสองพระองค์ได้ฟังแล้ว ทรงเห็นว่าเป็นเรื่องสนุก จึงนำมานิพนธ์เป็นบทละครสองเรื่อง เจ้าฟ้ากุณฑล พระราชธิดาองค์ใหญ่ นิพนธ์เรื่อง ดาหลัง หรืออิเหนา

ใหญ่ ส่วนเจ้าฟ้ามงกุฎ พระราชธิดาองค์เล็ก นิพนธ์เรื่อง อิเหนา หรือ อิเหนาเล็ก ขึ้น ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬโลก รัชกาลที่ 1 ได้ฟื้นฟูและชำระปรับปรุงในสมัยของพระองค์ จากต้นฉบับนี้ได้เป็นต้นแบบให้ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นอีกสำนวนหนึ่งเป็นบทละคร ซึ่งมีความงดงามเป็นเลิศทางกวีนิพนธ์ เป็นวรรณคดีขึ้นเอกเรื่องหนึ่งของไทย จนวรรณคดีสโมสรที่ตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 (พ.ศ. 2459) ได้ยกย่องให้เป็นยอดของกลอนบทละครรำ

เรื่องอิเหนานอกเหนือจากนี้มีอยู่หลายสำนวน เช่น อิเหนาคำฉันท์ ของเจ้าพระยาพระคลัง (หน), บทสักวาเรื่องอิเหนา แต่งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3, คำเจรจาละครเรื่องอิเหนาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อิเหนาคำฉันท์ พระราชนิพนธ์ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ, บทละครพูดเรื่องอิเหนา พระนิพนธ์พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงพิชิตปรีชากร, บทละครดึกดำบรรพ์เรื่องอิเหนา สมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ทรงนิพนธ์, นิราศอิเหนาของสุนทรภู่ และ อิเหนาฉบับแปลจาก หิกะยัต ปันหยี สะมิหรัง เป็นต้น