149 ปี ราชพิพิธภัณฑ์

ผู้เรียบเรียง นางจารุณี อินเฉิดฉาย

สำนักพิมพ์ สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร

พิมพ์ครั้งที่ 1

ปีที่พิมพ์ พ.ศ.2551

ชนิดปกแข็งเย็บกี่ กระดาษอาร์ตมัน

ภาพประกอบ สี่สีและขาวดำ

จำนวน 207 หน้า

ขนาด 205x295 มม.

สภาพหนังสือ ปกมีรอยขีดข่วน ถลอก เล็กน้อยตามภาพ ใบรองปกเป็นจุดเหลืองประปราย สันหนังสือเป็นจุดเหลืองประปราย กระดาษสะอาดเรียบร้อย ตัวเล่มแข็งแรง สภาพดี

เนื้อหาโดยสังเขป

กรมศิลปากรจัดพิมพ์ เนื่องในโอกาสเฉลิมฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พุทธศักราช 2549

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้จัดศาลาสหทัยสมาคม หรือ หอดองคอเดีย ในพระบรมมหาราชวัง เป็นพิพิธภัณฑ์หรือมิวเซียมหลวง ตั้งแสดงโบราณวัตถุ เครื่องราชูปโภค และสิ่งของหลากหลายถึง 13 ปี โดยมีพระราชบัญชาให้กรมทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ เป็นผู้รับผิดชอบจัดหาสิ่งของและวางแนวทางการจัดแสดง และทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเปิดให้ประชาชนเข้าชมเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 19 กันยายน พุทธศักราช 2417 ต่อมาพุทธศักราช 2430 โปรดเกล้า " ให้ย้ายพิพิธภัณฑ์มาตั้งแสดง ณ พระราชวังบวรสถานมงคล หรือวังหน้า แทน ศาลาสหทัยสมาคมจึงว่างจากการใช้งาน

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 รัฐบาลโดยคณะรัฐมนตรีได้เห็นว่าทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์เป็นสมบัติที่มีค่ายิ่งควรที่จะได้นำออกแสดงให้ประชาชนได้ศึกษาและเพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์จึงได้บูรณะปรับปรุงศาลาสหทัยสมาศาลาลูกขุนใน และหอราชพิธีกรรม เพื่อจัดเป็นราชพิพิธภัณฑ์ มีพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเนื่องในโอกาสเฉลิมฉลองวันชาติ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พุทธศักราช 2483 ภายหลังต่อมา ราชพิพิธภัณฑ์ได้ถูกยกเลิกไป เครื่องราชภัณฑ์ต่างๆ ส่วนหนึ่งถูกนำมาจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และอีกส่วนหนึ่งยังคงเก็บรักษาและจัดแสดงในศาลาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เครื่องราชอิสริยยศและเหรียญกษาปณ์ ในพระบรมมหาราชวังในปัจจุบัน

พุทธศักราช 2549 เป็นปีมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงครองสิริราชสมบัติเป็นปีที่ 60 กรมศิลปากรจึงได้น้อมเกล้าฯ จัดทำหนังสือที่ระลึก "149 ปี ราชพิพิธภัณฑ์" ขึ้น เพื่อนำเสนอเกี่ยวกับพิธภัณฑสถานที่ย้อนอดีตไปถึงพระที่นั่งประพาสพิพิธภัณฑ์ ราชพิพิธภัณฑ์แห่งแรกที่ถือกำเนิดขึ้นตามพระราชประสงค์ส่วนพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์ในรัชกาลต่อมา ทรงให้การอุปถัมภ์สืบทอดและพัฒนาเป็นลำดับ จากราชพิพิธภัณฑ์ เป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สำหรับประชาชนในปัจจุบัน โดยเฉพาะพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร มีวัตถุสิ่งของที่ได้รับพระราชทานจากพระที่นั่งประพาสพิพิธภัณฑ์และหอดองคอเดีย รวมทั้งสิ่งของพระราชทานเพิ่มเติมมาจัดแสดงดังปรากฏในปัจจุบัน

ในการศึกษาคันคว้าเพื่อจัดทำหนังสือ "149 ปีราชพิพิธัณท์" นี้ กรมศิลปากร ได้รับความอนุเคราะห์อย่างดียิ่งจาก พลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี ราชบัณฑิต สำหรับเอกสารข้อมูลเกี่ยวกับราชพิพิธภัณฑ์ ณ ศาลาสหทัยสมาคม พุทธศักราช 2483 และ สำนักงานทรัพย์สินอันมีค่าของแผ่นตินในการอนุคราะห์ภาพถ่ายวัตถุที่จัดแสดงในศาลาเครื่องราซอิสริยาภรณ์ เครื่องราชอิสริยยศและเหรียญกษาปณ์ เพื่อจัดพิมพ์ประกอบลงในหนังสือ กรมศิลปากรใคร่ขอขอบพระคุณไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย และหวังว่าข้อมูลการนำเสนอในหนังสือ “149 ปี ราชพิพิธภัณฑ์" จะยังประโยชน์แก่ผู้สนใจทั่วไป