ตราแผ่นดิน ตราราชสกุล และสกุล อักษรพระนาม และนามย่อ

บรรณาธิการ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา

สำนักพิมพ์ วงศ์จร

พิมพ์ครั้งที่ 1

ปีที่พิมพ์ พ.ศ.2535

ชนิดปกแข็งพร้อมใบหุ้มปก กระดาษอาร์ต ภาพประกอบ สีและขาวดำ

จำนวน 68 หน้า

ขนาด 190x230 มม.

สภาพหนังสือ กล่องและปกมีรอยขีดข่วนเล็กน้อยตามภาพ ใบรองปกหน้า-หลัง สะอาด สันหนังสือสะอาดกระดาษสะอาดเรียบร้อยดี ตัวเล่มแน่นแข็งแรง สภาพดี

เนื้อหาโดยสังเขป

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนคริทร์ ทรงเล่าถึงที่มาของต้นฉบับในส่วนของคำนำว่า “ ต้นฉบับของหนังสือเล่มนี้ ข้าพเจ้าได้พบในตู้หนังสือส่วนพระองค์ของสมเด็จพระศรีสวรินทรา พระบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า สิบกว่าปีมาแล้ว ข้าพเจ้าได้นำมาเก็บไว้ที่บ้าน..อัลบั้มนี้เป็นงานฝีมือที่ละเอียดอ่อน ซึ่งเจ้าจอมในรัชกาลที่ ๕ ท่านหนึ่งได้สร้างขึ้นมาด้วยความประณีตและได้ทูลเกล้าถวาย” เจ้าจอมท่านดังกล่าวคือเจ้าจอมเลียม (พ. ศ. 2424-2503 ธิดาของพลโทเจ้าพระยาสุรวงศ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค) ซึ่งได้สะสมตราต่างๆ และนำมาติดลงในอัลบั้ม Crest and Monogram Album ของบริษัทอังกฤษ และได้เขียนพระนามหรือชื่อของเจ้าของตรา ไว้ในหน้าซ้าย หากบางครั้งเป็นนามที่ไม่ครบหรือนามย่อ องค์บรรณาธิการทรงจัดหน้าซ้ายเป็นคำอธิบาย หน้าขวาเป็นภาพในกรอบที่ประดิษฐ์อย่างงดงาม มีกระดาษแก้วสีขาวขุ่นทาบทับโดยพิมพ์หมายเลยไว้ตรงกับภาพในกรอบ ตราที่สำคัญคือตราแผ่นดินหรือพระราชลัญจกร ซึ่งมี 3 ประเภท คือ พระราชลัญจกรประจำแผ่นดิน พระราชลัญจกรประจำพระองค์ และพระราชลัญจกรสำหรับแผ่นดิน ส่วนตราอักษรพระนามและนามย่อนั้น นอกจากพระราชลัญจกรพระเกี้ยว อันหมายถึงพระปรมาภิไธยในรัชกาลที่ 5 และพระราชลัญจกรมหาวริชาวุธ อันหมายถึงพระปรมาภิไธยในรัชกาลที่ 6 แล้ว ยังมีตัวอย่าง “ ลายมือชื่อ” ของเจ้านายพระองค์ต่าง ๆ เช่นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ หรือ “ลายมือชื่อ” สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธฮ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เป็นต้น นอกจากนี้ เจ้าจอมเลียมยังได้เก็บรวบรวมตราหน่วยงานราชการ เช่น เรือพระที่นั่งจักรี ตรากระทรวงมหาดไทย ศุลกสถาน ตราเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ซึ่งคำอธิบายในหนังสือเล่มนี้ล้วนแล้ว แต่เป็นประโยชน์ยิ่ง หนังสือเล่มนี้อาจช่วยให้ผู้สนใจเรื่องเก่าๆ "อ่าน" สัญลักษณ์บางอย่างที่พบเห็นในเอกสารเก่า หรือในของโบราณบางอย่างได้ เพราะองค์บรรณาธิการก็ทรงพยายามที่จะให้ระบุด้วยว่า ตรานั้นๆ เป็นเครื่องหมายของท่านผู้ใด ดังนั้น เราก็อาจจะ "อ่าน" ได้ว่า ตัวอักษรย่ออย่างนั้นๆ บนหัวเรือในพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านที่วัด... ที่ว่ากันว่า รัชกาลที่ 5 ถวายให้แก่อดีตเจ้าอาวาส เป็นเครื่องสังเค็ด (ของถวายพระอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้วายชนม์) เนื่องในการพระเมรุของเจ้านายพระองค์ใด เป็นต้น